در شرایط کنونی که کلان‌شهرها مملو از ساختمان‌های ناایمن شده، اجرای مبحث 22 یکی از اصلی‌ترین و ضروری‌ترین مراقبت‌ها در حوزهٔ ایمن‌سازی و نگهداشت ساختمان است؛ در واقع مبحث 22 همچون سندی است که می‌تواند از یک سو منجر به حفظ جان ساکنان ساختمان‌ها و از سوی دیگر موجب جلوگیری از ضرر و زیان مالی صاحبان بناها شود. ضرورت اجرای مبحث 22 موجب شد که با دکتر طاهره نصر، عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور و دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی شیراز به گفت‌وگو بنشینیم. گفت‌وگوی پایگاه خبری سارمان نظام مهندسی با دکتر طاهره نصر را در ادامه می‌خوانید.
با توجه به حیطهٔ فعالیت شما در ستاد اجرای مبحث 22 لطفا بفرمائید کمیتهٔ تخصصی که شما مسئولیتش را به عهده دارید، دقیقا روی چه مواردی تاکید دارد؟
عطف به مأموریت محول شده به اینجانب به عنوان مسئول کمیتهٔ تخصصی مبحث 22 مقررات ملی ساختمان، مسئولیت کمیته نیز به موارد تخصصی اختصاص داشت که قبل از آن باید به ضرورت توجه به مبحث 22 اشاره کنم.
مبحث 22 مقررات ملی ساختمان به تعمیر و نگهداری ساختمان اختصاص یافته است. در این مبحث به ساختمان به عنوان یک سرمایهٔ ملی اشاره شده و ضرورت کنترل‌های لازم پس از ساخت آن را به عنوان ضرورت لازم برای گریز از خسارات جبران ناپذیر بر اقتصاد کشور دانسته است. در این مبحث، همچنین موارد زیر بیان شده است: «اجزای ساختمان شامل بخش‌های مختلف معماری، سازه، تأسیسات برقی و تأسیسات مکانیکی در طول عمر مفید خود، بر اثر عوامل ناشی از شرایط جوّی و خطرات طبیعی مانند زلزله، سیل و طوفان، قصور در نگهداری، بهره‌برداری نامناسب، عدم کنترل و بازرسی‌های ادواری از شرایط بهره‌برداری تأسیسات برقی و مکانیکی و پایداری قطعات نما و سایر اجزای الحاقی ساختمان، عدم کنترل شرایط پی، خاک زیر شالوده و دیوارهای بناهایی که در مجاورت ساختمان‌های در حال ساخت یا تجدید بنا هستند، ممکن است دچار فرسودگی زودرس و از دست دادن عملکرد صحیح خود از نظر ایمنی و بهداشت شوند. از این رو برای نگهداری از ساختمان و اجزای آن نیاز به تدوین و ترویج ضوابط و مقرراتی است تا بر اساس آن، اشخاص ذی‌صلاحی که در این مبحث تعیین شده‌اند، بتوانند عملکرد صحیح ساختمان را در طول عمر مفید آن کنترل کرده و در صورت نیاز اقدام به تعمیر یا تقویت اجزای آسیب دیده کنند».
در راستای توجه به ساختمان به عنوان یک کالای سرمایه‌ای، برای نگهداشت این کالای سرمایه‌ای، ضرورت دارد که «بَنا» مورد توجه قرار گیرد. مقررات ملی ساختمان در این مبحث در دو بخش به «بازرسی» و «تعمیر و نگهداری» پرداخته است.
بنابراین کمیته تخصصی مبحث 22 مقررات ملی ساختمان نیز برای توجه به این مبحث و نیز توجه به ساختمان و تأمین امنیت مردم در برابر مخاطرات احتمالی که از ساختمان می‌تواند متوجه مردم باشد، چک لیست‌هایی را تدوین کرد. تدوین و بررسی چک‌لیست‌های بازرسی و تعمیر ساختمان‌ها از گام‌هایی است که در زمینهٔ «ایمنی ساختمان» به آن توجه شده است. لذا در گام اول با اطلاع‌رسانی در ستاد اجرای مبحث 22، از اعضای محترم ستاد که مایل به همکاری بودند، دعوت شد.
سپس با بررسی داده‌هایی که از استان‌های مختلف گردآوری شده بود، آسیب‌شناسی صورت گرفت و در مرحلهٔ بعد، طی جلساتی که در بازهٔ زمانی 25 آبان تا 14 دی ماه 1399 و با صرف 326 نفر ساعت کاری و با مشارکت نمایندگانی از 18 استان تشکیل شد، چک‌لیست‌های مبحث 22 مقررات ملی ساختمان در دو بخش «بازرسی» و «تعمیر و نگهداری» برای رشته‌های برق، مکانیک، معماری و عمران تدوین شد. قابل ذکر است که تمامی داده‌هایی که از سوی ستاد برای این کارگروه ارسال شده بود، مورد بررسی قرار گرفت و ضمن آسیب‌شناسی هر مورد، اصلاح و بازنگری، تدوین و نگارش چک‌لیست‌های چهار رشتهٔ مذکور صورت پذیرفت. در همین جا از همکاری صمیمانهٔ اعضای کمیته تخصصی مبحث 22 مقررات ملی ساختمان تقدیر می‌کنم.
سپس تدوین دستورالعمل‌های لازم برای اجرایی شدن این مبحث در دستور کار قرار گرفت. در این راستا نیز کمیته با حضور نمایندهٔ محترم دفتر توسعهٔ ساختمان وزارت راه و شهرسازی ضمن آسیب‌شناسی دستورالعمل پیشین تدوین شده، تشخیص صلاحیت و تعیین پایه و صدور پروانه اشتغال به کار اشخاص حقوقی برای نگهداری و تعمیرات ساختمان را مورد بررسی قرار داد و دستورالعملی تدوین شده و به ستاد اجرای مبحث 22 ارسال شد.
برای اجرایی شدن موارد مبحث 22 همکاری چه نهادهایی لازم است؟
بدون شک علاوه بر سازمان نظام مهندسی ساختمان که قانون‌گذار در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان بوده و وظیفهٔ حمایت از مردم به عنوان بهره برداران از ساختمان‌ها و ابنیه را مورد توجه قرار داده و به حفظ و بهره‌وری سرمایه‌های ملی به عنوان وظیفهٔ سازمان نظام مهندسی ساختمان اشاره شده است؛ هر نهاد یا ارگانی که با «ساختمان» و «سلامت ساختمان» مرتبط است، باید اجرایی شدن مبحث 22 را به عنوان دغدغهٔ اصلی مدنظر قرار دهد.
تا به امروز کدام نهاد بیشترین کمک را داشته است؟
با توجه به وظایفی که در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان برای سازمان نظام مهندسی ساختمان در نظر گرفته شده، سازمان نظام مهندسی فعالیت خوبی در این زمینه داشته است. سازمان آتش‌نشانی نیز با دستورالعمل‌هایی که مدنظر داشته، ایمنی و امنیت ساختمان را مدنظر قرار داده است.
چشم‌انداز شما به عنوان عضو فعال در این حوزه برای سال آینده چیست؟ تا چه اندازه می‌توان به اجرایی شدن تمام موارد مطروحه در مبحث 22 امیدوار بود؟
از بَعد از حادثه پلاسکو، از نگاه سیاست‌گذاری، توجه به مبحث 22 مقررات ملی ساختمان در سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور، در راستای حصول اطمینان از ایمنی ساختمان در طول دورهٔ بهره‌برداری به صورت ویژه مورد توجه گروه‌های تخصصی قرار گرفت. در حال حاضر نیز با تشکیل ستاد اجرایی این مبحث در سازمان نظام مهندسی ساختمان و تعریف نقشهٔ راه برای آن، مسألهٔ تعمیر و نگهداری ساختمان‌ها پیگیری می‌شود. تدوین و بررسی چک‌لیست‌هایی برای بازرسی و تعمیر ساختمان‌ها از جمله گام‌هایی است که در زمینهٔ ایمنی ساختمان به آن توجه شده است. امیدوارم در سال آینده بتوان چشم‌انداز خوبی برای کنترل کیفی ساختمان، رعایت حقوق بهره‌بردار و حفاظت از ساختمان به عنوان کالای سرمایه‌ای متصور بود.
