به گزارش پایگاه خبری تحلیلی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور، در شروع هر پروژه عمرانی یکی از مهمترین رویکردهای اولیه توجه به شرایط ایمنی، روش‌های انجام پروژه و کیفیت مصالحی است که در آن پروژه به کار می‌رود.
نظارت؛ راهکاری برای گذر از چالش
نظارت مناسب و دقیق از ابتدای پروژه تا انتها و به صورت مستمر می‌تواند باعث هزینه‌کرد بهینه و اتمام پروژه در زمان تعیین شده باشد.
با توجه به پیچیدگی‌هایی که یک پروژه عمرانی در بخش‌های فنی و حقوقی دارد، وجود افرادی که با این پیچیدگی‌ها آشنایی کامل داشته باشند، در کاهش مخاطرات و عبور از چالش‌ها و پیچیدگی‌ها تاثیر گذار است.
وجود مهندسان ناظر ساختمان، با تجربه و مهارت کافی علاوه بر ارتقاء کیفیت فنی پروژه‌های عمرانی در کاهش فشارها و تنگناهای حقوقی و ایجاد مصونیت و اطمینان خاطر موثر خواهد بود.
بازرسی‌های ساختمانی برای اطمینان از رعایت موارد بهداشتی و ایمنی انجام می‌گیرند. این بازرسی‌ها می‌توانند توسط خود پیمانکار و یا یک شخص ثالث از نهاد نظارتی در محل انجام پروژه و در طول ساخت انجام شوند. مهندسان ناظر گاه می‌توانند مشکلات را قبل از بروز و ظهور تشخیص داده و برای پیشگیری از آن‌ها راهکارهای مناسبی ارائه کنند.
در اجرای یک پروژه عمرانی، به مهندسان ناظر با تخصص‌های مختلفی نیاز است که گاه این وظیفه توسط یک مهندس (مهندس تک ناظره) که بر تمامی مراحل به تنهایی نظارت می‌کند گذاشته می‌شود. گاهی نیز در برخی مواقع، نظارت به صورت مهندس چهار ناظره انجام می‌شود.
مهندسان محاسب و نقشه‌برداری
طراحی نقشه معماری یکی از اولین فرآیندهای شروع اجرای یک پروژه است. پس از آن مهندس محاسب وارد چرخه عملیات اجرایی در پروژه خواهد شد.
مهندس محاسب وظیفه محاسبه بارهای وارد شده بر سازه، محاسبه ابعاد المان‌های مختلف ساختمانی و ارائه نقشه‌های اجرایی، محاسبه و بررسی نیاز به اجرای سازه نگهبان و ارائه جزئیات آن را بر عهده دارد.
ارائه نقشه‌های اجرایی آخرین مرحله کار یک مهندس محاسب است که در این مرحله نتیجه محاسبات به صورت نقشه روی کار آمده و باید به تایید سازمان نظام مهندسی یا نماینده آن برسد تا با کسب مجوز، عملیات اجرایی سازه آغاز شود.
مهندس ناظر حقوقی و ناظرحقیقی یا مقیم نیز از جمله ناظرانی هستند که باید بر مراحل اجرایی یک پروژه نظارت داشته باشند.
مهندسان نقشه‌برداری؛ پل ارتباطی میان مهندسی‌های هفتگانه
مهندس سعید یزدانی رئیس گروه نقشه‌برداری سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار پایگاه خبری نظام مهندسی کشور در رابطه با وظایف مهندسان نقشه‌بردار در پروژه‌های ساختمانی می‌گوید: مهندسان نقشه‌بردار وظایف کنترل ساختمان‌ها را برعهده دارند.
وی با اشاره به اینکه مهندس نقشه‌بردار از دو منظر حقوقی و فنی در پروژه‌ها ایفای نقش می‌کند، می‌افزاید: از منظر حقوقی تجاوز به ملک مجاور، سایه اندازی، تجاوز به حریم فضایی و مباحثی که به مالکیت اراضی مربوط می‌شود و همچنین همه آنچه از منظر فنی، ساختار سازه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مهندس نقشه بردار کنترل می‌کند.
به گفته یزدانی، به طور معمول کنترل ابعاد و هندسه ساختمان هم در پایداری و هم در بهره‌برداری بهینه آینده هر ساختمان تاثیر بسزایی دارد.
وی با تاکید بر اینکه مهندسان نقشه بردار دو وظیفه مهم برعهده دارند، می‌گوید: نقشه‌بردارها هم نظارت نقطه‌نگری دارند و هم در بیم ( بی ام آی) نقش اساسی ایفا می‌کنند.
رئیس گروه نقشه‌برداری سازمان نظام مهندسی با بیان اینکه نقشه‌برداری هم نقطه‌نگر است و هم پهنه‌نگر و به نوعی یک پل ارتباطی بین مهندسان هفتگانه شناخته می‌شود، معتقد است، نقشه‌بردار می‌تواند ارتباط میان مهندسان پهنه‌نگر و نقطه‌نگر را فراهم سازد.
وی در رابطه با اهمیت نظارت مهندسان نقشه‌برداری در پروژه‌های ساختمانی تاکید می‌کند، در تمام استان‌های کشور مهندسان نقشه‌بردار نقش کلیدی دارند و در پروژه‌هایی که از کانال سازمان نظام مهندسی عبور می‌کند، نظارت‌ها به طور کامل رعایت می‌شود.
یزدانی با بیان اینکه مهندسان نقشه‌بردار هم بر مسطحات و هم بر ارتفاع پروژه‌ها نظارت دارند، می‌افزاید نقشه بردارها هم سطوح و هم قائم بودن ساختمان و کدهای ارتفاعی را چک می‌کنند.
به اعتقاد وی اگر نظارت‌های نقشه‌برداری را از پروژه‌ها حذف کنیم با دو معضل روبرو خواهیم شد؛ یکی مباحث فنی که در پایداری ساختمان قطعا تاثیرگذار خواهد بود و دیگری مباحث حقوقی که در صورت نبود نظارت، محل دعواهای حقوقی متعدد در زمینه ساخت‌وساز فراهم می‌شود.
وجود مهندس نقشه‌بردار در طراحی و معماری از اولین قدم برای شروع ساخت‌وساز، تهیه نقشه، جواز نقشه و خاکبرداری، در پیاده‌سازی حدود ملک و جلوگیری از تجاوز به ملک‌های مجاور، کنترل عدم تطابق مساحت وضع موجود ملک با سند همچنین در خاکبرداری و نیلینک و اجرای فوندانسیون یک ضرورت انکارناپذیر است.
ضروری بودن نظارت از ابتدا تا انتهای پروژه
بنابراین گزارش، تمام مسئولیت‌های حرفه‌ای از لحاظ سازه، معماری، تأسیسات الکتریکی، تأسیسات مکانیکی و نقشه‌برداری و ...بر عهده مهندس عمران یا معماری است.
مهندس ناظر معماری از ابتدای صدور پروانه، در مرحله خاکبرداری و فوندانسیون، مرحله اسکلت‌بندی، مرحله سقف‌ها، مرحله سفت‌کاری و نازک‌کاری و بعد از عملیات اجرایی و انطباق با نقشه‌های مصوب معماری و مقررات ملی ساختمان بر روند اجرای کار همچنین تاسیساست اعم از مکانیکی و الکتریکی نظارت دارد.
همچنین بازرسی دوره‌ای، در هر قسمت از پروژه در حال ساخت بسیار مهم است. بازرسی‌ها، تضمین می‌کنند که آیا یک پروژه طبق برنامه‌ریزی‌ها و مطابق با الزامات، استانداردها و مقررات پیش رفته است یا خیر.
ازآنجاکه فرآیند ساخت‌وساز به هماهنگی نیروی انسانی، مصالح و تجهیزات نیاز دارد، بازرسی‌های ساختمانی باید در هر مرحله از ساخت و همچنین در پایان پروژه برای بازدید از روند کار و پیشبرد اهداف، انجام شوند.
ناظران ساختمانی در یک پروژه ساخت‌وساز با افراد زیادی از جمله کارفرما و کارگران تعامل خواهند داشت. از این رو باید قادر باشند که روابط سازنده‌ای با این نیروها برقرار کنند تا وظایف و مسئولیت‌های خود را بدون ایجاد اختلال در فرآیند ساخت پروژه پیش ببرند. از طرفی هم باید آگاهی خوبی از چرایی و چگونگی روابط موجود میان کارفرما، پیمانکار، کارگران و مشاوران داشته باشند.
مهندسان آگاه؛ ضامن موفقیت طرح‌های عمرانی
طبق مقررات ملی ساختمان، اجرای ساخت‌وساز باید توسط مجری صورت پذیرد و مهندسان ناظر باید بر امور مجری کنترل و نظارت داشته باشند. در صورتی که پروژه‌ای بدون نظارت پیش برود، در ادامه روند اجرای طرح مشکلات بسیاری ظهور خواهد کرد.
وجود مهندسان ناظر که با محیط کار آشنایی کامل داشته، توانایی و مهارت‌های ضروری در اجرای پروژه‌های عمرانی (طراح‌های معماری، سازه، تاسیسات برق و مکانیکی، تحریر متون حقوقی و مکاتبات اداری) را داشته باشند، می‌توانند موفقیت طرح را تضمین کنند.
در مباحث حقوقی و اداری وجود گزارشات و ارائه آن‌ها به مراجع ذی‌صلاح توسط مهندسان ناظر آگاه به قوانین کار، در صورت بروز مشکلات حقوقی و بحرانی می‌تواند در تبرئه جرایم یا مجازات به مهندسان ناظر و مجریان طرح کمک شایانی کند.
گزارش: زیبا حسین‌زاده
